DAMGA – REŞAT NURİ GÜNTEKİN

SAYFA SAYISI: 143

TÜR: KISA ROMAN

***

KİTAP TANITIMI:

'Damga', Reşat Nuri Güntekin'in kısa romanlarından biri. Güntekin, çocukluk anılarının dile getirildiği eski İstanbul günlerini anlatıyor. 

Vedia'ya duyulan büyük aşkın, sonunda boş bir kuruntu nedeniyle umutsuzluğa dönüşmesini hüzünlenip severek okuyacaksınız. Özlenen bir evliliğin gerçekleşmemesi, büyük bir düş kırıklığına yol açıyor.

***

KİTAP YORUMUM:

İyi kalpli, hiçbir kötülük düşünmeyen, aşık olduğu kadının namusu için kendi hayatını feda eden bir adamın damgalı hayat hikayesini anlatan bir eser.

Baş karakter İffet. Halis Paşa’nın oğlu. Ama İffet Meşrutiyet yanlısı. Arkadaşı Celal sayesinde Meşrutiyetin doğru olduğunu düşünür. Bu yüzden okulda meşrutiyet hakkında yazılan bir mektubun suçu İffet’e kalır ve eğitim hayatı biter. Ama gün gelir Meşrutiyet ilan edilir. Babası paşa olduğu ve padişah yanlısı olduğu için herkes tarafından dışlanır ve sürgüne gönderilir. İffet de onunla gider babası son nefesini verene kadar yanında kalır.

Sonra İffet İstanbul’a döner. Arkadaşı Celal ve hocası ona muallimlik işi bulur. Cemal Kerim Bey adında zengin bir mebusun çocuklarına ders verecektir. Cemal Kerim Bey fena bir adam değildir fakat fazla menfaatperest bir adamdır. Karısı öldükten sonra üç ay bile geçmeden Vedia Hanımla evlenir. Vedia Hanımı evde kimse sevmez. Halbuki Vedia Hanım sessiz sakin, nahif, üzgün bir kadındır. Küçük oğlu da İffet’ten ders almak ister o yüzden Vedia Hanım sık sık İffet’le karşılaşır.  

Gel zaman git zaman Vedia’ya aşık olur. Vedia Hanım, mağrur ve hassas ruhlu bir kadındır. Bu yüzden Cemal Kerim Bey onu anlamamıştır. Vedia Hanım da kocasını sevmez ve İffet’e aşık olur. Bir gün İffet, Vedia’ya kendisini nesini sevdiğini sorar. Vedia Hanım bu soruyu şöyle cevaplar:

“Hakiki asaletin bir insana verdiği güzelliği sen tasavvur edemezsin, İffet senin bu ellerin bile başka bir mahlukun elleri gibi…”

Geceleyin gizlice buluşurlar ama bir gece yakalanırlar. İffet de Vedia’nın namusuna söz gelmesin diye kendisinin adi bir hırsız olduğu rolünü oynar. İşte asıl hikaye bundan sonra başlar. Reşat Nuri’nin bize vermek istediği dersi buradan sonra anlarız. 


İffet’in kendi hayatını feda etmesi biraz da küçüklüğünde dinlediği Değirmen masalından kaynaklanır. Masalda ,aslında daha çok efsane gibi, adam sevdiği kadının namusuna leke sürülmesin diye yakalandıkları gece kendisini değirmenin önündeki bataklığa atar. İffet de bu masaldan aşkın sevilen kadın için kendini feda etmek olduğunu öğrenir. Herkesin aşk anlayışı farklıdır ya işte İffet’in aşk anlayışı da budur. Hep aşkı için böyle bir fedakarlık yapmak istemiştir işte böylece İffet kendi hayatını karartır. Hapishaneden çıktıktan sonra hiç kimse ona iş vermez çünkü artık İffet damgalıdır…

Kitabın sonu o kadar hazin ki bize gerçeği öyle bir gösteriyor ki… Yani hayatın masal olmadığını, gerçekte insanların kadir kıymet bilmediğini, insanların nankör olduğunu, yapılan iyiliklerin değerini insanların anlayamayacağını çok güzel gösteriyor. Bu kitabı mutlaka okuyun çok güzel hayat dersi veriyor.

İnsanlara iyilik yapmalıyız, sevdiklerimiz için fedakarlık yapmalıyız ama aşırı değil. Hiçbir şeyin aşırıya kaçmaması gerekir bu hayatta. Sevginin de fedakarlığın da bir ölçüsü olması gerekir yoksa her zaman üzülen biz oluruz. Çünkü insanlar anlamaz, ya da anlar ama unutur…

Bu kitapta beni etkileyen bir cümle var ki onu asla unutmam, bu kitabı gördüğümde hep o cümleyi hatırlarım:

“Hayatımı bir vehme kurban etmiştim.”

Kitabı okuyanlar bu cümlenin değerini anlar.

Klasik diye okumazlık yapmayın hayat dersi veriyor. Gerçekten harika bir klasik, gerçeği yansıtıyor. Zaten Reşat Nuri hep hayatın içinden insanlar seçiyor ve onları anlatıyor bize belki de onun eserlerinin bu kadar ilgi görmesinin nedeni karakterlerin içimizden biri olmasıdır…  

                                    

                                         -AMARİL-